वेगाचे एकक | Unit of Velocity in Marathi

वेग म्हणजे काय?

विकिपीडिया नुसार – भौतिकशास्त्रानुसार वेग म्हणजे एखाद्या विशिष्ट दिशेतील चाल होय.

भौतिकशास्त्रात, वेग म्हणजे एखाद्या वस्तूचा एकक कालावधीत (unit time) विशिष्ट दिशेने झालेला विस्थापनाचा दर.
यामध्ये फक्त किती अंतर कापले हेच नाही, तर कोणत्या दिशेने कापले हे देखील महत्त्वाचे असते.

वेग ही सदिश राशी आहे — म्हणजे त्याला प्रमाण (magnitude) आणि दिशा (direction) दोन्ही असतात.
एकक कालावधीसाठी सेकंद, मिनिट, तास किंवा अगदी वर्ष सुद्धा घेतले जाऊ शकते.

वेगाची व्याख्या | Definition of Velocity in Marathi

“एखाद्या वस्तूने एकक काळात विशिष्ट दिशेने कापलेल्या अंतरास वेग म्हणतात.”

वेगाचे एकक | Unit of Velocity in Marathi

• SI पद्धतीतील वेगाचे एकक : मीटर प्रति सेकंद (m/s)
• CGS पद्धतीतील वेगाचे एकक : सेंटीमीटर प्रति सेकंद (cm/s)

वेगाची इतर सामान्य एकके:

1. किलोमीटर प्रति तास (km/h)

किलोमीटर प्रति तास	मीटर प्रति सेकंद
1	0.28
2	0.56
3	0.83
4	1.11

2. नॉट (Knot)

• हे जहाज किंवा विमानाची गती मोजण्यासाठी वापरले जाते.
• 1 नॉट = 1.852 किमी/तास
• एक नॉट म्हणजे विषुववृत्तावर एक भौगोलिक मिनिटाचे अंतर.

3. फूट प्रति मिनिट (ft/min)

• 1 फूट प्रति मिनिट = 0.00508 m/s

4. फूट प्रति सेकंद (ft/s)

• 1 फूट प्रति सेकंद = 0.3048 m/s

5. मीटर प्रति तास (m/h)

6. मैल प्रति तास (mph)

7. इंच प्रति सेकंद (in/s)

8. प्रकाशाचा वेग (Speed of Light)

• 3 × 10⁸ m/s (अंदाजे 300,000 किमी/सेकंद)

वेगाचे सूत्र | Formula of Velocity in Marathi

भौतिकशास्त्रानुसार वेग मोजण्यासाठी खालील सूत्र वापरले जाते –

वेग (Velocity) = विस्थापन (Displacement) / कालावधी (Time)

सूत्र: v = d / t​

इथे –

• v = वेग (Velocity)
• d = विस्थापन (Displacement)
• t = कालावधी (Time)

उदाहरण:

जर एखाद्या वस्तूने 100 मीटर अंतर 20 सेकंदांत पूर्ण केले, तर –

v =100 / 20=5 m/s

म्हणजेच वस्तूचा वेग 5 मीटर प्रति सेकंद आहे.

Frequently Asked Questions – FAQs (Velocity in Marathi)

निष्कर्ष – वेगाचे एकक | Unit of Velocity in Marathi

वेग हा भौतिकशास्त्रातील एक महत्त्वपूर्ण संकल्पना आहे. तो वस्तूच्या हालचालीचे प्रमाणच नव्हे तर तिची दिशा देखील दर्शवतो. वेग ही एक सदिश राशी असल्यामुळे, केवळ गतीचे मोजमाप करण्यापेक्षा तिच्या दिशेची माहिती देखील मिळते. SI पद्धतीत याचे एकक मीटर प्रति सेकंद (m/s) असून, विविध परिस्थितीनुसार इतर एककांमध्येही मोजता येते. दैनंदिन जीवनात तसेच विज्ञान-तंत्रज्ञान क्षेत्रात वेगाचे ज्ञान अत्यंत उपयुक्त ठरते, मग ते वाहनांची गती मोजणे असो किंवा ग्रह-उपग्रहांची हालचाल समजून घेणे असो.

अशाच रंजक आणि सोप्या विज्ञानविषयक माहिती, प्रयोग, आणि ट्रिक्स जाणून घेण्यासाठी GanitiGuru ला फॉलो करा!
गणितासोबतच विज्ञानही आता सोपं आणि मजेदार!

गणितिगुरुला टेलीग्रामवर फॉलो करा